اجاق کسی کور بودن(نازا بودن، بی فرزند بودن)

داش مشدی-لوطی محل-آن که غرور جوانی دارد

 

ژل-مایعی برای شکل دادن موی سر

 
پنجه-انگشتان پنجگانه ی دست

خواب به سر شدن-نگا. خواب به خواب شدن

ابرو فراخی-خوشدلی-گشاده‌رویی

آفتاب روی پشت بام جمع کردن-کاملا تنگدست بودن

چشم دو دو زدن-تکان تکان خوردن چشم

تیز بزی-فورن-بی درنگ

اره دادن و تیشه گرفتن(جنگ و دعوا داشتن)

راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن

حق السکوت-آن چه که یرای پنهان نگه داشتن رازی به کسی می دهند

به دندان کشیدن-خون دل خوردن-کاری پر زحمت انجام دادن

آدم عوضی(کسی که ظاهرش با باطنش یکی نیست، بدطینت)

بد آمدن-برخوردن به کسی-ناراحت شدن

خوردن حرف-نگا. حرف را خوردن
از سر نو(دوباره)

دَم دار-هوای گرم و پر رطوبت

خبره-ماهر-استاد

پیش انداختن-جلو انداختن-مقدم داشتن

خودسر-گستاخ-سرکش

از پیش بردن(با موفقیت انجام دادن)

آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)
ته خانه-لوازم بی مصرف-بقایای اثاث خانه
ذِله آمدن-به ستوه آمدن-خسته و عاجز شدن

دست به یقه شدن-دست به گریبان شدن

خوردنی-غذا-قابل خوردن

آبِ جو(ب)(مال دنیا، هرچیز فراوان و بی‌ارزش)

 

بستری-خوابیده در بستر-بیمار

 

 

بغل پر کن-دختر یا زن چاق

خرج شدن-مصرف شدن-به کار رفتن

دوخت و دوز-خیاطی

دست اندر کار شدن-آغاز به کاری کردن

 
خاکی-فروتن و متواضع
احدالناس-کسی-فردی

 

خام کردن-فریب دادن-اغفال کردن

زیر بال کسی را گرفتن-به کسی کمک کردن

خُلق تنگ-عصبانی-خشمگین

آبِ آب-آبکی-بی‌مایه-بیرنگ

چهره شدن-مورد توجه قرار گرفتن-گل کردن

از دهان گنده‌تر حرف زدن-گفتن مطالبی که در حد گوینده نیست

به روی کسی نیاوردن-از طرح موضوعی خودداری کردن-به سکوت برگزار کردن

بابت-مورد-زمینه-موضوع

جان به جان آفرین تسلیم کردن-مردن-درگذشتن

 

از پیش بردن-با موفقیت انجام دادن

 

توالت-مستراح-دستشویی-آرایش-بزک

روغن ریختن و عسل جمع کردن-نهایت پاکیزگی و نظافت

حاشیه دار-کناره دار

خوشا به حال ماهی-خیلی تشنه ام
حق شناسی-سپاس گزاری

راست شدن مو بر تن-سخت ترسیدن-وحشت کردن

دان دان بیرون زدن-ظاهر شدن دانه ها بر پوست

تندی-بلافاصله-به سرعت-مانند : تندی رفت

تو خشت افتادن-به دنیا آمدن

نخته شدن-تعطیل شدن-بسته شدن-از رونق و اعتبار افتادن

بیخ ریش کسی بستن-به زور دادن-تحمیل کردن

 

اله و بله کردن(لاف زدن، چنین و چنان گفتن)

 
د ِ-زود باش!

دو زار-دو هزار-دو قران-دو ریال
تخت-آسوده-رضایت بخش-صاف و هموار

خط یازده سوار شدن-پیاده رفتن

دیالله-زود باش دیگه !

پاسور زدن-پاسور بازی کردن

 

تازه نفس-دارای نیروی مصرف نشده

بد دماغ-کسی که زود رنج است و زود قهر می کند

دردش بودن-درد زاییدن زن گرفتن-هنگام زاییدن زن رسیدن
پنبه شدن رشته-باطل و بی هوده شدن کار

چنگلوک-مچاله شده-درهم و برهم-بی قواره

انکر منکر-بسیار زشت و بدترکیب

از زبان افتادن-لال شدن

آتش به گور کسی باریدن(پس از مرگ دچار عذاب شدن)

دست بالا کردن-پیش قدم شدن-آستین بالا زدن

پیسی-بد رفتاری-آزار

بالا آمدن دل و روده-به حالت تهوع افتادن

دول-آلت مردی به زبان کودکان

 

پشت پا زدن به چیزی-چشم پوشی کردن از چیزی

خام کردن-فریب دادن-اغفال کردن

پا پیچ کسی شدن-با کسی در آویختن-به کسی سماجت کردن

دیمی-کشت که از آب باران آبیاری شود-بدون برنامه و حساب-بی هدف

خاکستر نشین-بدبخت-سیه روز-ذلیل

 

دال-خمیده-کج
رای دادن-نظر دادن به انتخاب چیزی یا کسی

بر ِ آفتاب-رو به آفتاب-آفتاب رو

دستم به دامنت-به یاری ات سخت نیاز دارم

زار زدن لباس به تن-ناجور و نامناسب بودن لباس

زود بودن-فرانرسیدن هنگام کاری

دست بلند کردن-بالا بردن دست به نشانه ی آمادگی پاسخ گویی-اعلام رای و نظر

زیر در رو-گریزان-گریز پا-شانه خالی کن

از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن

حشر و نشر داشتن-نشست و برخاست داشتن دوستی و رفت و آمد داشتن

آتش بی‌دود(آفتاب، غضب)

 

خودافتاده-عاجز-کسی که موجب بیچارگی خود باشد

چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود

 
رنگ دادن و رنگ گرفتن-رنگ به رنگ شدن

چاخان پاخان-دروغ

اَجق وَجق-چیزی با رنگ‌های تند و زننده-دارای ترکیب ناهماهنگ

 
ابوطیاره(اتوموبیل کهنه و فرسوده)

تیپ زدن-شیک و پیک کردن-خود را آراستن

به حال آوردن-به هوش آوردن-به کسی شور و حال دادن

خشک شدن شیر کسی-به کسی که زیاد حرص می خورد و جوش می زند می گویند

رشته فرنگی-ماکارونی

دست گرفتن برای کسی-خطای کسی را مرتب به رخ او کشیدن
دم-هنگام

 

تاپاله-سرگین خشگ شده ی گاو برای سوختن
خاطرجمع شدن-مطمئن شدن

از خجالت کسی در آمدن(محبت کسی را جبران کردن)

خشکه بار-نگا. خشکبار

حق الزحمه-دستمزد

از زیر بته عمل آمدن(خانواده و اصل و نسبی نداشتن)

خیک آسمان پاره شدن-کنایه از بارش تند و سیل آسا

 

 

پا روی خِر کسی گذاشتن-تنگ گرفتن بر کسی
خارج رفتن-بیرون رفتن از خانه-رفتن به خارج از کشور

 

بیخ گیس ماندن- بیخ ریش ماندن

دست من و دامن تو-دستم به دامنت

بد مزاج-عبوس-ترشرو-تندخو
تخته زدن-پنبه زدن

 

برقی-دستگاهی که با برق کار می کند-به سرعت-با شتاب

رنگ گذاشتن و رنگ برداشتن-رنگ به رنگ شدن

پر پر زده-ور پریده-نفرینی با آرزوی جان کندن کسی
حساب کتاب-رسیدن به محاسبات-نظم و قانون

راست کردن-بلند شدن آلت تناسلی مرد-ایستادگی و پافشاری کردن-پیچیدن به پر و پا

استخوان ترکاندن-رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ

پسله خور-آن که نزد دیگران کم می خورد و در نهان بسیار

پی گرفتن-دنبال کردن کار

خودرنگ-دارای رنگ طبیعی

پیه سوز- پی سوز

آدم کردن کسی-کسی را تربیت کردن-سواد آموختن

تته پته-لکنت زبان

از گرد راه رسیده-تازه‌وارد-هنوز به کار دیگری نپرداخته

 
تعارف کردن-کسی را به گرفتن چیزی خواندن

دله-ظرف حلبی

تو روی کسی ایستادن-شرم و حیا را کنار گذاشتن و با کسی مخالفت کردن

دستی-به عمد-از روی تعمد
زود رنج-نازک دل-حساس

پختن کسی-کسی را برای کاری آماده کردن

 

 

 

دست پایین را گرفتن-کم ارزش و ناتوان فرض کردن

دور تا دور-گرداگرد-اطراف

پا سوز-عاشق شیفته

اهل بیت-اهل خانه-خانواده

پابوس-زیارت

رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن
این خط و این نشان-عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری-نگویی که نگفتم.

بنا کردن-شروع کردن

راه به جایی نبردن-نتیجه ندادن-به جایی نرسیدن

خواب گرد-کسی که در خواب راه می رود

خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن(از باران به ناودان پناه آوردن)
چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

توی هم رفتن سگرمه-گره بر ابرو زدن بر اثر خشم

ته تغاری-آخرین فرزند خانواده

آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

بر و بیا-رفت و آمد- دم و دستگاه

تلیت-نان خیسانده در غذای آبکی

 

پاورچین-آرام و بی صدا راه رفتن

چُل کلید-جام درویشان

از یک قماش بودن(سر و ته یک کرباس بودن)

چُر-ادرار

انداختن توی هچل-دچار دردسر و ناراحتی کردن

این پا آن پا کردن-دودل بودن-وقت تلف کردن

دست برداشتن-صرف نظر کردن-چشم پوشی کردن-به حال خود رها کردن

پَر جبرئیل-چیز کمیاب و نادر-پول

بازده-محصولی که انسان یا ماشین در مدتی معین تولید می کند

تپه ماهور-زمین ناهموار

آب تاختن(پیشاب کردن)
پیسی-بد رفتاری-آزار

چار چشم-کسی مه عینک می زند
بازتاب-واکنش-برگشت نور-صدا یا حرارت
از پشت خنجر زدن(به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن)

آشنا روشنا-دوست آشنا
خورند-لایق-درخور-به اندازه ی-طرفیت

 

به یک پول سیاه نیارزیدن- به لعنت خدا نیارزیدن

چُرت-خواب کوتاه
دعوا مرافعه-جنگ و جدال بر سر چیزی
دور افتادن-فاصله گرفتن-پرت افتادن

آستین از دهان برداشتن-خندیدن

پیش قسط-پرداختِ پیش از آغاز قسط بندی

پارو-زن پیر

خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده

بند زدن-به یکدیگر وصل کردن-به هم چسباندن

این و آن را دیدن-برای انجام کاری از همه کمک گرفتن

خیر ببینی-دعایی است در حق کسی که کمکی کرده باشد

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

چشم انداز-منظره

بند و بساط-اسباب مختصر زندگی

دُم توی تاقچه گذاشتن-خود را گرفتن-لوس و ننر شدن
آبگوشتی-بی‌ارزش-پیش پا افتاده

 

دماغ تیز داشتن-شامه تیز داشتن

خانه ی خاله-جای راحت و خودمانی-ملک شخصی
الکی(بی‌هوده، بی‌خود، دروغکی)

تی تیش مامان-ی بزک کرده-تر و تمیز-شسته و رفته-عزیز دردانه

خرس-چاق و درشت-تنومند

پزا-زود پخت شونده
جِر خوردن-پاره شدن
رخصت خواستن-اجازه خواستن

 

پشه را در هوا نعل زدن-در تیراندازی بسیار ورزیده بودن-بسیار زرنگ و فرصت طلب بودن

خاص و خرجی-ممتاز و معمولی

آل-موجودات افسانه‌ای مانند جن و غول
دهن کجی کردن-ادا و شکلک در آوردن برای مسخره کردن-بی اعتنایی کردن

خرده بورژوا-مالک ابزار تولید ولی ناگزیر به کار برای دیگران

از کسی حساب بردن(از کسی ترس داشتن)

حیوونی-نگا. حیوانکی

 

درز-شکاف-محل اتصال یا دوخت

خیسیده-چیزی که آب در آن نفوذ کرده است

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن

خر کریم را نعل کردن-رشوه دادن-راضی کردن

دندان شکن-قاطع-محکم

چشم انداختن-نگاه کردن
ریختن پشم و پیله ی کسی-از میان رفتن قدرت کسی-ضعیف شدن کسی

راه دادن-باز کردن راه عبور-کنار رفتن از سر راه-اجازه ی ورود دادن-رضایت دادن به عمل جنسی

ریغ-مواد درون امعا و احشا

آخش درآمدن(از درد نالیدن)
فال بد زدن
خاله خاک انداز-همنشین سر و زبان دار
دل گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن
جَفت-چوب بست انگور
تجدید شدن-قبول نشدن در پایان سال تحصیلی و تکرار برخی از درس ها در شهریور ماه

از دست کسی در رفتن-کاری را بی‌اختیار و ناخواسته انجام دادن
اختر در پیراهن کردن(بی قرار کردن)

جا افتاده-آدم متین و با تجربه

 

خلاص کردن-تمام کردن-کشتن
ریش و گیس بافتن-با هم مشورت کردن-عقل ها را روی هم ریختن

چرسی-آدم معتاد-افیونی
بلا گردان-چیزی یا کسی که جلوی آسیب و زیان را می گیرد

حرف تو حرف آوردن-سخن کسی را قطع کردن-مطلب دیگری را پیش کشیدن

خوش وعده-آن که به وعده اش وفا می کند

تو روی کسی ایستادن-شرم و حیا را کنار گذاشتن و با کسی مخالفت کردن

خوش و بش-خوش آمد گویی و احوال پرسی-چاق سلامتی کردن

پشم و پیله ی کسی ریختن-ناتوان شدن کسی-از میان رفتن ابهت کسی

خورده برده-ملاخظه و پروا

 

به غوره مویز شدن-آموزش ندیده و بی تجربه ادعا داشتن

جوش زدن دل-نگران و مضطرب بودن-در دلهره به سر بردن
اجاق‌کور-نازا-بی فرزند

دولابچه-کمد کوچک

خش خشه-نوعی اسباب بازی کودکان که به هنگام تکان خوردن صدای خش و خش از آن می آید

خوش لباس-نگا. خوش پوش

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

بلا ،-آدم حیله گر-زرنگ-آسیب-زیان آزار

چوق-چوب-تومان

 

دست کسی رو شدن-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن
ادا اطوار-پیچ و تاب و حرکات غیرطبیعی بدن برای جلب توجه
حرص گرفتن-ناراحت شدن-لج کردن
دم حجله کشتن گربه-زهر چشم گرفتن برای نخستین بار

رج بستن-به ردیف کردن-دسته کردن

اوت کردن-بیرون انداختن-بیرون کردن
این دنده آن دنده شدن(این پهلو آن پهلو شدن)

تندی-بلافاصله-به سرعت-مانند : تندی رفت

ر ِِنگ گرفتن-ضرب گرفتن-آهنگ رقص نواختن

رنگ انداختن-رنگ دلخواه را پیدا کردن

بامبه-توسری
آجیل مشکل‌گشا(آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند)

چله ی تابستان-گرمای سخت

زیر بغل کسی هندوانه گذاشتن-کسی را به قصد دریافت چیزی بیش از اندازه ستودن

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن
چیز دار-ثروتمند

بند بودن دست-گرفتار بودن-مشغول به کاری بودن و به کار دیگری نرسیدن

زبان ریزی کردن-زبان ریختن

بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

جد و آباد درآوردن و گفتن-دشنام دادن-ناسزا گفتن

چرکمرد شدن-آن قدر چرک که با شستن هم چرک نرود

خوش برش-جامه ای که اندازه و برازنده ی قامت دوخته شده است

زُق زُق کردن-احساس درد و تیر کشیدن

دور چیزی را خط کشیدن-چیزی را کنار نهادن-دست کشیدن از چیزی

ریغ-مواد درون امعا و احشا

روده بر شدن-سخت خندیدن-از شدت خنده بی حال شدن

آب پاکی روی دست کسی ریختن(کسی را کاملن ناامید کردن)

از کیسه شدن-هدر شدن-ضرر کردن

تو زدن-حرف خود را پس گرفتن-از تصمیمی منصرف شدن

خوش وعده-آن که به وعده اش وفا می کند

در زدن-کوبیدن در خانه
تخم لق شکستن-فرصت دادن-رو دادن-کسی را به طمع انداختن
 

به دق آوردن کسی-تا سر حد بیماری روحی یا مرگ کسی را رنج دادن

چُرت-خواب کوتاه

چاخان کردن-دروغ گغتن-چُسی آمدن

دور زدن-چرخیدن و تغییر جهت دادن

خیمه شب بازی-نمایش عروسکی-حیله و تزویر

پا سوخت-پا بد-بد شانس

زبان ریزی کردن-زبان ریختن

دور از جناب ب-لانسبت

نخته شدن-تعطیل شدن-بسته شدن-از رونق و اعتبار افتادن

 

تو روی کسی چیزی گفتن-رو در روی کسی چیزی گفتن

چتوَل-یک چهارم

چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

حی و حاضر-آماده

خودتراش-تیغی که می توان تیغه ی آن را عوض کزد