جار و جنجال-داد و فریاد-نزاع و کشمکش

اسب چپ با همدیگر بستن-با هم کینه و دشمنی داشتن

 

چروک انداختن-چین انداختن
دُم سیخ شدن-سقط شدن-مردن

خون مردگی-حالت مردن خون در زیر پوست-کبودی

خوراک-مصرف یک دوره ی معین
پیچ خوردن-در خلاف جهت-حرکت کردن-پیچانده شدن استخوان
چیز دار-ثروتمند

آش دهن‌سوز-هر چیز مطلوب و پسندیده

حُقه-زرنگ و ناقلا

دستمال به دست-چاپلوس-متملق

چسی آمدن-به دروغ یا احمقانه به خود بالیدن-قمپز در کردن

زانو بند-پارچه ی کشی حلقه مانند که برای حفاظت زانو در برابر ضربه یا در رفتگی بزر آن می بندند

آدم شش‌درچهار(شخص کوچک اندام و ریزنقش)

دست ننه ات درد نکند-به تمسخر به کسی که کار نادرست کرده است می گویند

بامبه-توسری
زر زر-صدای گوش خراش و یکنواخت-آواز گریه ی نامطبوع بچه
دُم توی تاقچه گذاشتن-خود را گرفتن-لوس و ننر شدن

 

خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس

جَر-پیچ و خم راه

پس کله ی کسی زدن-کسی را به کاری واداشتن

خرده بورژوا-مالک ابزار تولید ولی ناگزیر به کار برای دیگران

جی جی-خار پشت-جوجه تیغی

پروار-فربه-چاق

آتش به مال خود زدن-کالایی را بسیار ارزان فروختن

دست پاک-درستکار

اخ و پیف کردن(اظهار ناراحتی کردن از بوی بد، منظره‌ی بد یا غذای بد)

اما(اشکال‌تراشی، ایجاد شبهه)

آب-عزت و رونق-طراوت و تازگی-روح-شراب خالص

 

الانه(همین حالا، هم اکنون)

خاله خوانده-زنی که با همه طرح دوستی می ریزد

رو گرفتن-چهره ی خود را پوشاندن

دوام کردن-دوام آوردن
با کسی ندار شدن-با کسی خودمانی

دست به کیسه شدن-آماده ی پرداخت پول شدن

خروار-کنایه از مقدار زیاد

پس هم بر آمدن-حریف یکدیگر بودن-از عهده ی هم برآمدن
درز و دوز-شکافتن و دوختن-راست و ریس کردن کار

رودربایستی-ملاحظه-مراعات-شرم و حیا

خاله وارسی-فضولی-تحقیق بی مورد

دمامه-زن خشن-زن بی حیا و پاچه ورمالیده-آپارتی

از چیزی (کسی) زده شدن(از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن)
دنده کشیدن-دنده ی اتوموبیل را پیاپی عوض کردن

تلنگ-یشکن-باد صدا دار-ضربه ی صدا دار

 

خواب گرد-کسی که در خواب راه می رود

چشم کسی را دزدیدن-هنگام غفلت کسی کاری را انجام دادن یا چیزی را برداشتن

دود ِ نازک-دود سیگار و قلیان و چپق

بازار پسند-مورد پسند خریدار و فروشنده-قابل فروش

چیزی را به کسی زهرمار کردن-مانع از لذت بردن از چیزی شدن
دست برداشتن-صرف نظر کردن-چشم پوشی کردن-به حال خود رها کردن
درمانگاه-جای درمان بیمار

از لجِ(از سر لجاجت، از روی خشم)

روی باد هوا بودن-سست و بی پایه بودن
زار بودن کار کسی-پیچیده و دشوار بودن کار کسی

جگر خون کردن-رنج بسیار دادن

 

آواز شدن(شهره شدن)

از کرگی دم نداشتن خر-نهایت پشیمانی و انصراف از ادامه‌ی کاری

چاچول بازی-حقه بازی-هوچی گری-لاف زنی

 

 

روکار-روی بنا-نمای عمارت-آن چه که در بیرون چیزی کار شده است

استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن-به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن

بند انداختن-برچیدن موی چهره ی زنان با نخ تابیده

تلو تلو-حرکت به چپ و راست در حین راه رفتن بر اثر سستی

خدانگهداری کردن-خداحافظی کردن

تو هچل افتادن-به دردسر افتادن-دچار مشکل شدن

خواب زده-خواب آلود-خواب گرفته

چرب زبان-خوش سخن-چاپلوس

خشکبار-میوه های خشک مانند پسته-بادام-گردو و فندق

خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند

چوب خوردن-تنبیه شدن

آب آتش زده(اشک)

جیره-سهم معین

 

 

جوش خوردن زخم-به هم آمدن سر زخم و پوست نو آوردن
انگشت به دهان نهادن(متحیر ماندن)

به نعل و به میخ زدن-دو جانبه رفتار کردن-نه سیخ بسوزد نه کباب
رژیم گرفتن-رژیم داشتن

خاتون پنجره-بازیچه ای که کودکان با پنج چوب می سازند

به خاطر داشتن-به یاد داشتن-از بر بودن

درز را آب دادن-از راه به در شدن

بنا کردن-شروع کردن

خر رنگ کن-خوش طاهر بد باطن
از تعجب شاخ در آوردن(بسیار شگفت زده شدن)
آب و رنگ-طراوت و شادابی

چرچر کسی را به راه انداختن-اسباب عیش و نوش کسی را فراهم کردن

دندانه دندانه-دارای برجستگی ها و بریدگی هایی در کناره
خود را به کرگوشی زدن-به نشنیدن تظاهر کردن

بخیه به آبدوغ زدن-کار بی هوده کردن

اوت کردن-بیرون انداختن-بیرون کردن
ازقحطی‌درآمده(گرسنه‌چشم، آدم ندید‌بدید)
جراندن-جر دادن-پاره کردن

ژوری-هیئت داوران

زبان گیره-وسیله ای که پزشک با آن زبان بیمار را هنگام معاینه گرفته و نگاه می دارد

 

بقچه بندی-ران چاق

دود ِ کلفت-دود مواد مخدر

تخت و تبارک-با آسودگی خیال

 

حضرت فیل-شخصی موهوم با تیروی بسیار زیاد

خوش نقش-خوش اقبال-پارچه یا قالی که نقش های زیبا دارد

اداره بازی(پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری)

بز بیاری-بد شانسی-بد بیاری

چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد

چادر چاقچور-لباس بیرون رفتن زن با حجاب ایرانی در گذشته

خر غلت زدن-مانند خر بر خاک غلتیدن

اهل بخیه-وارد در کار-اهل فن

استخوان لای زخم گذاشتن(بلاتکلیف گذاشتن، کاری را کش دادن)

بی بند و بار-بی قید-بی اعتنا به آداب و رسوم
آلاپلنگی(مثل پوست پلنگ، گل باقالی)

به گوزی بند بودن-سست و ناپایدار بودن

تحویل سال-سال گردش-لحظه ی وارد شدن به سال نو

دود از کله ی کسی برخاستن-سخت شگفت زده شدن-حیرت بسیار کردن
چیله-هیرم-خاشاک

دله بازی-رفتار آدم دله

چوب علی موجود-چوب کج و معوج درویشان

زاپاس-ذخیره-یدک-آدم بی مصرف و زوار دررفته

رد پای کسی را گرفتن-رد کسی را برداشتن
باز نشسته ک-سی که بدلیل پیری و یا علل دیگر از کار کردن دست کشیده است و حقوقی دریافت می کند

اجاق‌کور-نازا-بی فرزند

دو پشته سوار شدن-دو نفری بر ستور یا وسیله ی نقلیه سوار شدن

از خیر چیزی گذشتن(از چیزی صرفنظر کردن)

پیه آوردن-چاق شدن

جاگیر شدن-در جای خود ثابت شدن-قرار گرفتن

خایه مال-چاپلوس-متملق-دستمال به دست

زیر زبان کشی-با زرنگی از کسی حرف بیرون کشیدن-زیر پا کشی

خلا-مستراح

آب را گل آلود کردن(برای سود خود کارها را به هم زدن)

خانه بستن-در بازی نرد دو مهره را در یک خانه قرار دادن تا حریف نتواند در آن جا بنشیند
تو خشت افتادن-به دنیا آمدن

دست به سینه ایستادن-در نهایت ادب و آماده ی فرمان ایستادن
راه بندان-حالت بسته بودن راه-قطع رفت و آمد

ایراد بنی‌اسرائیلی-بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت

خیار چنبر-نوعی خیار
پرداختی-مبلغ داده شده

 
پدر سوخته-بد سرشت-بسیار زرنگ و رند
دل رحم-مهربان

 

توپ بستن به مال-حیف و میل کردن مال-ولخرجی کردن

بغل پر کن-دختر یا زن چاق

چشم خوردن-نظر خوردن

با پا پس زدن و با دست پیش کشیدن- از بام خواندن و از در راندن

چَک-سیلی-کشید

اگشت توی شیر زدن و مایه گرفتن برای کسی-برای کسی نقشه کشیدن-از کسی بد گفتن

چاقاله ،-چغاله میوه ی هسته دار نارس

زهره کردن-بسیار ترساندن

آتش زیر پا داشتن-بی‌قرار بودن

خون کردن-قتل کردن-آدم کشتن

 

 

جُل-پوششی که روی اسب و خر می اندازند-لباس کهنه-میوه های بته ی مرده

دنده ی کسی خاریدن-میل به کتک خوردن داشتن-کرم داشتن-تن کسی خاریدن

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن-اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن
از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر

چاخان بازی-حقه بازی-چرب زبانی-دروغ بافی
خاک به سری-همبستری زن با شوهر
تخم دو زرده-چیز بسیار عزیز و گرامی

 
 

داغ کردن پشت دست-توبه کردن-برای نکردن کاری با خود شرط کردن

چفت کردن-با زنجیر بستن

دست آموز-تربیت شده-آموخته

جیب کسی را خالی کردن-پول های کسی را ربودن

دان دان-متفرق و پراکنده

 

خشتک کسی را سر او کشیدن-نگا. خشتک کسی را پاره کردن

 

ای والله(در مقام تایید و اعتراف به برتری کسی گفته می‌شود، آری به خدا)

پاره شدن چرت ب-ا امری نامنتظر روبرو شدن-جا خوردن

برادر زن-برادرِ زن هر مرد

تخته پاک کن-چیزی که با آن تخته سیاه را در کلاس پاک می کنند

از دندۀ چپ پا شدن-سخت عبوس و کم‌حوصله بودن
 

چمباتمه-حالت روی دو پا نشستن و زانوان را بغل کردن

چاقاله ،-چغاله میوه ی هسته دار نارس

جیغ و ویغ-داد و فریاد

از پا ننشستن-سماجت ورزیدن-از کوشش دست نکشیدن

حق دادن-تایید کردن
 

 

زبان باز-کسی که با چرب زبانی به مقصود خود می رسد

با نگاه کسی را خوردن-با چشم خریدار یا شهوانی به کسی نگریستن

چاروادار قمی بودن-هم از توبره خوردن-هم از آخور

زار-کوتاه شده ی زایر

بر و برگرد نداشتن-مسلم-قطعی-بی چون و چرا
ددر برو-نانجیب-زن بدکاره

دست کسی را توی پوست گردو گذاشتن-کسی را گرفتار مشکل و سختی کردن

چاخانچی-کسی که همیشه دروغ بافی می کند

دردسر-گرفتاری-سرگردانی

اخت شدن با کسی-مانوس شدن با کسی

زائو-زنی که زاییده و در بستر است

بیرون رفتن-به توالت رفتن

با حال-آدم سرحال و خوش-چیز یا جای دلپذیر

از یک قماش بودن-سر و ته یک کرباس بودن

توپ علی گلابی زدن-بلوف زدن-بی پول سر قمار نشستن

پشت نویسی-نوشتن در پشت سند یا حواله برای انتقال آن به دیگری

دل توی دل نبودن-بی تاب و بی قرار بودن

خم شدن-دولا شدن

 

البرز-بلندقامت-دلیر

پاپی بودن-دنبال کردن-اصرار ورزیدن
حسرت به دلی-آرزومندی شدید

جفت گیری کردن-جماع کردن حیوانات

دو ترکه سوار شدن-دو پشته سوار شدن

زاغ چشم-کسی که چشمان آبی رنگ دارد

با نگاه کسی را خوردن-با چشم خریدار یا شهوانی به کسی نگریستن

زندگی-مال-وسایل کار و خانه

چشم واسوخته-چشم برتافته

جنس بد بیخ ریش صاحبش-کالای بد به فروشنده اش باز می گردد

آب و رنگ(طراوت و شادابی)

پول ساز-کسی که کارهایش موجب در آمدن پول بسیار شود

جور در آمدن-نگا. جور آمدن

آب رفتن-بی‌اعتبار شدن-کوچک شدن

آرواره‌ی کسی لق بودن-سرنگهدار نبودن-پرچانه بودن

از ته دل(از سر صدق و صفا)

رفتن با سر-نهایت شوق و اشتیاق برای انجام کاری

درجه دار-درجه های نظامی پایین تر از سروان

خود را خوردن-رنج بردن

پَرِ قیچی-پادو-کارگزار-طرفدار پر و پا قرص

چانه زدن-پرگویی و اصرار برای تخفیف خواستن
بله بُری-گفتگو برای تعیین شرایط عقد و میزان حقوق زن و شوهر

زُل-خیره

آب و گاوشان یکی بودن(شریک و همدست بودن)

دلخور کردن-مایه ی گله مندی و نارضایتی کسی را فراهم کردن

چینه چینه خوردن-ریزه خواری کردن

پا را توی یک کفش کردن-پافشاری کردن روی عقیده ی خود-لج کردن

در غورگی مویز شدن-هنوز تازه کار بودن ولی ادعای مهارت و استادی کردن

بای بسم الله-اول کاری-آغاز چیزی

زیر بغل کسی هندوانه گذاشتن-کسی را به قصد دریافت چیزی بیش از اندازه ستودن
حرف بَری کردن-سخن چینی کردن-خبرچینی کردن

آفتاب لب بام(پیری نزدیک به مرگ)
ریغ زدن-خراب کردن-کثافت کاری کردن

ته دار-پایه دار

جوخه-کوچک ترین یگان نظامی شامل هشت نفر

ته نشست-رسوب

ارزیاب(کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند)

 

 
بریدن پای کسی-دوباره به جایی نرفتن-دوباره کسی را راه ندادن

آی زکی(در مقام ریشخند و تحقیر گفته می‌شود)

پا افتادن-اتفاق افتادن-پیش آمدن

 
پر گو- پر چانه

خلق کسی تنگ شدن-عصبانی شدن-بی حوصله شدن

زیپو-بی رنگ و رو-بی رمق-رقیق و بی مزه

حوصله داشتن-حال مساعد داشتن-تحمل داشتن

دست انداختن به روی چیزی-چیزی زا غاصبانه تصرف کردن

تو پوست کسی افتادن-کسی را وسوسه کردن

ترش کردن-عصبانی شدن

پَخ خوردن-تیزی چیزی

 

بازجو-مامور تحقیق و بررسی پرونده

 

خاطر خواه-عاشق-دل باخته

پا خوردن فرش-نرم و لطبف شدن فرش بر اثر رفت و آمد بر آن

از سر کسی افتادن-عادتی را ترک کردن

تفنگ کمر شکن-تفنگی که از قنداق خم می شود

 

در پاسخ به زنگ تلفن یا خانه می‌گویند (یعنی می‌شنوم)
اهل محل(همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند)

تت و پت کردن-شکسته سخن گفتن-لکنت پیدا کردن

آبجی خاک‌انداز-زن فضول و خبرچین
خدا به دور-پناه بر خدا

جِغله-آدم کوچک و ریزاندام ولی زرنگ و ناقلا

از یک قماش بودن-سر و ته یک کرباس بودن

 
خیک باد-باد کرده-شکم آورده-آبستن

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت

آن سفر-آن بار-آن دفعه

از آب درآوردن(عمل آوردن، انجام دادن)

پساب-آبی که پیش از این در آن چیزی خیسانده یا جوشانده باشند

آب‌زیرکاه-حیله گر-فتنه انگیز-دو رو

باربند-جای نهادن و بستن بار

به همین نزدیکی-به همین زودی-بزودی

افسارگسیخته(سرکش)

زار زدن لباس به تن-ناجور و نامناسب بودن لباس

چروک انداختن-چین انداختن

پس بودن-عقب افتادن از دیگران

 

از دماغ کسی در آمدن-شادی و نشاطی را با اندوه و رنج تاوان دادن

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

تسویه حساب-تلافی-پاک کردن دل خوری

جامغولک-حقه-حیله
خانه به دوش-بی خانمان-آواره

پلاس شدن-مدت زیادی در جایی ماندن-جایی را پاتوق خود کردن

چوب پیش کسی گذاشتن-منع کردن کسی از کاری-بازداشتن کسی از انجام کاری
آب‌کور(کسی که سودش به دیگران نمی رسد)

چار دستی-قمار چهار نفری

از این حرف‌ها(مطالبی از آن‌گونه که پیش از این گفته شد)

از پشت خنجر زدن(به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن)

چاقوکش-کسی که با چاقو به مردم حمله می کند-آدم شزیر و عربده کش

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

حاشیه دار-کناره دار

دست بردن در چیزی-چیزی را تغییر دادن

خرکی-سخت بی ادبانه-خارج از ظرافت

چسی آمدن-به دروغ یا احمقانه به خود بالیدن-قمپز در کردن

چیزی را به کسی زهرمار کردن-مانع از لذت بردن از چیزی شدن

چموش-سرکش-یکدنده

الیسون و ولیسون(وردی است که برای کسانی که منتظرشان هستند می‌خوانند)

خیمه شب بازی درآوردن-ادا و اطوار در آوردن-حیله و تزویر به کار بردن-خلاف واقع جلوه دادن

بد قول-بد عهد-آن که به قول خود وفا نکند
حرف پهلودار-سخن کنایه آمیز

پشت رو-وارونه

پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن

آفتابگیر(جایی که آفتاب بر آن بتابد، سایبان، چتر آفتابی)

آسمان را سِیر کردن-سخت خوشنود بودن-لذت بسیار بردن

ذوق کردن-خوش حال شدن-شاد شدن
دود چراغ-کشیدن شیره

آفتابه برداشتن-دست به آب رساندن-پابرهنه وسط حرف کسی دویدن

حلوای تن تنانی-نوعی حلوا

آستین‌سرخود-هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است

خواب به خواب شدن-خواب از سر پریدن-بدخواب شدن
از عزا در آوردن(به دوره‌ی عزاداری پایان دادن)

ریسه شدن-پشت سر هم قرار گرفتن-به دنبال هم به جایی رفتن

آینه‌ی دست(تیغ و خنجر)

 
چپاندن-چیزی را به زور و فشار در چیز دیگری جا دادن-تپاندن

ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع
آتشی شدن(از کوره در رفتن)

تخته زدن-پنبه زدن

پالان کسی را لوخ کردن-به قصد فریب از کسی تعریف کردن

پشت رو-وارونه

آب آتش زده(اشک)

تراشیده-نازک-قلمی-لاغر
حاشیه رفتن-سخنان دور از موضوع گفتن-منحرف شدن از مطلب

زمین ماندن-معطل و معوق ماندن-باقی ماندن و انجام نگرفتن کاری

باور کسی شدن-گرفتار توهم شدن-تحسین و تمجید دیگران را حقیقت دانستن

ازقحطی‌درآمده-گرسنه‌چشم-آدم ندید‌بدید

ار زبان کسی(از قول کسی)

 

دست شما درد نکند-از شما سپاس گزارم

 

برج زهر مار-بسیار خشمگین-بسیار اندوهناک

دبه در پای شتر انداختن-در میان مردم فتنه انگیزی کردن

تخته گاز-با سرعت تمام راندن اتومبیل

پس افت-حقوق هنوز پرداخت نشده

 

پاتختی-چارپایه ی کوچک کنار تختخواب-روز بعد از عروسی

 

تن به کار دادن-زیر بار کار و مسئولیت رفتن-برای کار آماده شدن

تخم طلا گذاشتن-کنایه از چیز گران بها آوردن-کار بسیار مهمی انجام دادن

تا-لنگه-همتا

آتش کردن (گشودن)(شلیک کردن)

 

 
باز نشسته ک-سی که بدلیل پیری و یا علل دیگر از کار کردن دست کشیده است و حقوقی دریافت می کند

 
برخورد کردن به رگ غیرت کسی-ناگوار آمدن حرفی یا کاری-گران آمدن-احساس اهانت کردن

زرد گوش-بی رگ-ترسو

جِر خوردن-پاره شدن

خرج تراشی-هزینه درست کردن

 
جا-رختخواب-بستر
خر کسی از کرگی دم نداشتن-از حق خود گذشتن-از حرف خود برگشتن

 

دهنی کردن-آب دهان زدن به غذا یا چیزی

آمد داشتن(فرخنده و میمون بودن)

بی اشتها-بی میل به غذا

 

چوب رخت-چوبی افقی که جامه را بر آن می آویزند

دلال بازی-به شیوه دلالان از راه مبالغه و دروغ کاری را بزرگ جلوه دادن-واسطه گری
اُق زدن(بالا آوردن)
ار زبان کسی-از قول کسی

زهره ی کسی آب شدن-سخت ترسیدن

تخت خوابیدن-راحت و آسوده خوابیدن

بازی در آوردن-بهانه آوردن-دبه در آوردن

پیچ گوشتی-وسیله ای که با آن پیچ را باز و بسته می کنند

 

خر کریم را نعل کردن-رشوه دادن-راضی کردن

رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن

خرناس کردن-خرخر کردن در خواب

آلبالو گیلاس چیدن(نگاه کردن و ندیدن)
از شوخی گذشته(حالا برسیم به مطالب جدی)

آب اندام-زیبا تن و خوش‌رو

آهوی شیرافکن-چشم محبوب

افتادن تشت کسی از بام-رسوا شدن-باز شدن مشت کسی

برش-لیاقت-زرنگی-کاردانی
زاغ و زوغ-فرزندان خردسال-نق-غر و لند

اهل کاری بودن(وارد بودن در کاری)

چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از مردم می گیرند

 

از قدیم ندیم‌ها-از گذشته‌های دور

پِهِن پا زدن-بیکاره و ولگرد بودن