آگوز(لقب ریشخندآمیز برای مرد ریزنقش و متکبر)
دست بردار-دست بردارنده-ترک کننده

آب برداشتن-هدف دیگری در پس کاری وجود داشتن

آخر و عاقبت(نتیجه‌ی خوب)

آدم ثانی(حضرت نوح)

دم خود را روی کول گذاشتن-گریختن-شکست خورده رفتن

به هوس چیزی افتادن-مایل به چیزی شدن-به یاد چیزی افتادن و آن را خواستن

ریختن پشم و پیله ی کسی-از میان رفتن قدرت کسی-ضعیف شدن کسی

بازیگوش-شیطان و حرف نشنو-بازی دوست

دست انداز-ناهمواری راه و جاده

برخورد کردن به رگ غیرت کسی-ناگوار آمدن حرفی یا کاری-گران آمدن-احساس اهانت کردن

انگشت به دندان گزیدن-متحیر شدن-حسرت خوردن

رفت و روب-جارو و پارو-خانه تکانی-تمیز کردن منزل

انگولک کردن(سر به سر گذاشتن، با انگشت به چیزی ور رفتن، انگشت رساندن)
خنجر زدن از پشت-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای درآوردن

ترید- تلیت
به جان هم افتادن-با یکدیکر درگیر شدن

 

دور چیزی را قلم گرفتن-چیزی را ترک کردن-کنار نهادن

 
چیز سرش بشو-آدم چیز فهم

خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

پیش بُر-کسی که زود کار را پایان می دهد

دکمه را انداختن-دکمه ی لباس را بستن

بی معنی- بیخود

دَدَر-بیرون-کوچه
این و آن را دیدن-برای انجام کاری از همه کمک گرفتن

دهان کسی بوی شیر دادن-با وجود کوچکی کار بزرگ کردن و نتوانستن

چرب و نرم-غذای پر روغن و خوشمزه-سخن دلنشین-آدم متملق

ذِله شدن-ذله آمدن

 

 

 

خوردنی-غذا-قابل خوردن

ابریشم(زن نوازنده، مطرب)
ته کشیدن-تمام شدن-به آخر رسیدن
باک کسی نبودن-اهمیتی ندادن-اعتنایی نداشتن

تو دهنی-ضربه ای که به دهان کسی بزنند-سخنی درشت در پاسخ کسی
خیز-ورم-آماس
از دور دستی برآتش داشتن-آشنایی سطحی و ناکافی با چیزی داشتن
چهار چنگول شدن-خشک شدن اعضای بدن

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

جِر انداختن کسی را-اوقات کسی را تلخ کردن-خشمگین کردن کسی

حلق آویز-به دار کشیده

اداره بازی(پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری)

زهر چشم-نگاه خشم آلود

افتادن توی هچل-گرفتار دردسر و ناراحتی شدن
آب نخوردن چشم(امید نداشتن)

رسوایی بالا آوردن-کاری مایه ی رسوایی و شرمساری کردن

زاهرو-دالان-سرسرا

چرخیدن در روی یک پاشنه-تغییر نکردن وضعیت-گذشتن وضع به منوال سابق

آب نخوردن(درنگ نکردن)

چله ی زمستان-سرمای سخت

خون به پا کردن-دعوا و آشوب راه انداختن-سر و صدا و جنجال کردن

اشک تمساح-گریه ی دروغین

چرخ کردن-دوختن با چرخ خیاطی-خرد کردن گوشت با چرخ گوشتی

آبِ سیاه-نیمه کوری

 

چِک کشیدن-حواله کردن با بانک به وسیله ی چک

بازار کوفه- بازار شام
جوشی-تند مزاج-زود خشم-عصبانی

دوا به خورد کسی دادن-مسموم کردن-به زور به کسی دارو یا مشروب خوراندن

اوراق شدن(از هم پاشیدن، از کار افتادن)

اشهد را گفتن(برای مرگ آماده شدن)
 

دیم-زراعتی که از آب باران آبیاری می شود

ژلاتین-ماده ای لزج و چسبنده که آن را از گلیسیرین و قند و آب و آمونیاک می سازند

رج زدن-ردیف ایستادن-صف بستن-نوشتن مشق به ترتیب عمودی
دلسردی-ناامیدی-یاس

بیدار خوابی-خواب سبک-بیدار شدن پیاپی

آستین‌سرخود-هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است
دَمَر-دراز کشیده روی سینه و شکم

رفت و روب-جارو و پارو-خانه تکانی-تمیز کردن منزل

خرابی بار آوردن-بی آبرویی بار آوردن-کاری کردن که نتیجه ی بد بدهد

اداره بازی(پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری)

چاقو دسته کردن-از سرما لرزیدن

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن-از باران به ناودان پناه آوردن

 

از دیوار مردم بالا رفتن(دزدی کردن)
الحق و الانصاف(انصافن، حقن)
روضه خواندن-سخنان بی فایده گفتن-آه و ناله کردن

بادپا-تند رو-تیز تک

تحت الشعاع بودن-زیر نفوذ و تاثیر دیگری بودن
از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن

خر آوردن-بدبخت شدن

از زور پسی به گربه آقا عمو گفتن-با دشمنی که دفع آن نمی‌توان-مدارا کردن
بنا کردن-شروع کردن

زنده شدن-حق بازی دوباره پیدا کردن

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن(به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن)

تنوری-پخته شده در تنور

خودرو-آن چه بی اسب رود

جوجه خروس-جوان تازه به دوران رسیده

بد و بیراه-ناسزا-حرف زشت-گفته ی رکیک-متلک

اهل کاری بودن(وارد بودن در کاری)

دماغ را بالا کشیدن-اظهار نارضایتی کردن
جبهه ی جنگ-میدان جنگ
آمپر کسی بالا رفتن-از کوره در رفتن

بیخ خِر کسی را چسبیدن-کسی را مقصر شناختن

از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن

دعوا مرافعه-جنگ و جدال بر سر چیزی

آب از سر گذشتن(کار از چاره و تدبیر گذشتن)

 
آلنگ دولنگ(چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند)

بغداد کسی را آباد کردن-شکم گرسنه ی کسی را سیر کردن
خوش خوراک-نگا. خوش خور
دل کسی روی دل آدم بودن-درد دیگران را درک کردن-با دیگران غمخواری کردن

جیب بری-دست بردن در جیب دیگران به قصد دزدی-شارلاتانی-حقه بازی
از بن گوش-کمال بندگی و خدمتکاری

 

بزن قدش-دعوت به دست دادن برای نشان دادن توافق و همدلی

تند نویسی-سریع نویسی

زیرش زدن-زیر چیزی زدن

 

 
چشمک زن-نگا. چراغ چشمک زن
چهار چنگول شدن-خشک شدن اعضای بدن

بزمجه-سوسمار-درحالت دشنام به کودکان می گویند

دست و پا توی هم رفتن-بی پول شدن-گرفتاری مالی پیدا کردن

خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده

رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن

حهاز-کشتی بزرگ
دست نشانده-زیر دست-مطیع-فرمان بردار

ریزه خوانی کردن-غرغر کردن-نق زدن-ایراد گرفتن

چشم و دل سیر-کسی که به مال و منال دنیا بی اعتنا است

تپل مپل-چاق و چله

اسکلت‌بندی(طرح‌ریزی، زیرسازی)

زار-کوتاه شده ی زایر
چله-چاق-چرب و چیلی

 

جاده کوبی-راه صاف کردن

 

دک و دهن-دک و پوز

 

حاضر به یراق-حاضر و آماده

چشم و دل سیر-کسی که به مال و منال دنیا بی اعتنا است
جمع کردن-گرد آوردن
بن بست-کوچه ای که راه در رو نداشته باشد-مشکلی که راه حل نداشته باشد

خود را به شغال مردگی زدن-خود را مظلوم وانمود کردن

جا گرفتن-مستقر شدن-پنهان شدن

 

چَکه-شوخ و بذله گو
پته ی کسی روی آب افتادن-راز کسی فاش شدن-رسوا شدن

آقادایی را جنباندن(حرکتی به خود دادن)
دانش سرای عالی-آموزشگاه تربیت استاد

 

بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل

زیر پا کردن-پیمودن-همه جا را گشتن

پشت چشم آمدن-ناز و افاده کردن- ابرو نازک کردن
تق و لق-بی رونق-کاسد-بی مشتری

پلاس شدن-مدت زیادی در جایی ماندن-جایی را پاتوق خود کردن
 

چوب الف-نشانه ای که با کاغذ می سازند و لای کتاب می گذارند-لاغر و باریک

باد به پشت کسی خوردن-بر اثر بیکاری تنبل و تن پرور شدن

حساب کردن-پرداختن خرج

چغل خور-سخن چین

دل تو ریختن-مضطرب و وحشت زده شدن بر اثر شنیدن خبر ناگوار

چپ دادن-رد کردن

پَخ خوردن-تیزی چیزی

چشم پوشیدن از چیزی-صرف نظر کردن از چیزی

پا سبک-مبارک قدم-جلف و سبک

درز گرفتن-کوتاه کردن سخن-اصطلاح خیاطی برای کوتاه کردن اندازه ای در لباس
زور گفتن-حرف و خواست خود را به کسی تحمیل کردن
الف-قاچ خربزه و از این قبیل-بچه‌ی کوچک-سیخ-راست
بیل را پارو کردن-در کاری ناشیگری محض کردن
دقیانوس-نام یکی از پادشاهان سامی که اصحاب کهف را تعقیب می کرد-گذشته ی بسیار دور
بابت-مورد-زمینه-موضوع

زبیل-آشغال-زباله

پیش بها-بیعانه

حمله گرفتن-غش کردن
چوب شدن-ساکت و بی حرکت شدن-از ترس یا تعجب بر جای ماندن
تیغی-چیزی که با کلاه برداری از کسی گرفته باشند
دست خر کوتاه-فوضولی موقوف !-دخالت نکن ! دست نزن !
الابختکی-اتفاقی-تصادفی

چاووش-کسی که به هنگام رفتن زایر به زیارت اشعار مناسب می خواند

آجیل مشکل‌گشا(آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند)
پُر کار-فعال-با پشتکار

اهل محل-همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند

بکسل کردن-چیزی را به دنبال خود کشیدن و بردن

پاکاری-شغل پاکار

چاشنی-آن چه که برای به تر کردن مزه ی غذا در آن می ریزند-آن چه که برای منفجر شدن در چیزی کار می گذارند

زیر مهمیز کشیدن-به کار سخت واداشتن و بهره برداری کردن

به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

روشن شدن-نشئه شدن-مست شدن-سرحال آمدن

 

پیر پاتال-فرتوت-کهن سال

به کسی رو دست زدن-به کسی حقه زدن-کسی را فریب دادن
دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

ادا اصول-ادا اطوار

خنده ی نخودی-خنده ی لوس و بی مزه

دور تسبیح-بسیار و بی شمار

تور کردن-زن یا دختری را به دام انداختن

براه-سازگار-اهل سازش-با گذشت

ابرو فراخی-خوشدلی-گشاده‌رویی

دست تنها-بی یار-تنها

بَهمان-فلان

بود و نبود-آنچه می تواند وجود داشته باشد-مال و منال-همه ی دارایی

ازرق-چشم زاغ

از کیسه خوردن(از جیب خوردن)

از زورِ-از شدت-از بسیاری
چرخ دستی-چرخ خیاطی که با دست به حرکت می افتد

خرحمالی-بیگاری-کار پر زحمت و کم مزد

به تیر غیب گرفتار شدن-دچار حادثه ی ناگهانی شدن-ناگهانی فوت کردن

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

 

تخم چشم-مردمک چشم

بستن زخم-بسته شدن سر زخم-التیام یافتن زخم-مرهم نهادن و پیچیدن زخم با وسایل زخم بندی

راپرت کردن-گزارش دادن-خبر دادن

دو قلو-دو بچه ی همزاد

پس بودن هوا-خراب بودن اوضاع-نامناسب بودن وضعیت

پیش-برنده-آن که جلو است

بد آمدن-برخوردن به کسی-ناراحت شدن

توبره ی گدایی-کیسه ی گدایی
جارو کردن زیر پای کسی را-موجب اخراج کسی از کاری یا جایی شدن

حلق آویز-به دار کشیده

زیر انداز-پارچه ای که زیر پای کسی یا زیر چیزی گسترانند

چِز دادن-روی آتش گرفتن پوست برای سوزاندن موها و پرها

پشت رو-وارونه
دستی دستی-به دست خود-آگاهانه-عمدی

دلجور-همدل

خاطر داشتن-به یاد داشتن

چشم و همچشمی-رقابت

 

توله سگ-در حالت تحقیر: بچه

دستِ دلبر-گران قدر-عزیز
رودل-سنگینی معده
پاشنه ی خانه ی کسی را در آوردن-کسی را با خواستن چیزی به ستوه آوردن

روادید-اجازه ی ورود به یک کشور-ویزا

از بر بودن-مطلبی را در حافظه داشتن

دست کسی رو شدن-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن
 

جواب دوپهلو-جواب نامشخص و مبهم

تشر زدن-سرزنش کردن با فریاد-توپیدن

آیه‌ی یاس(آن که بدبینی را به کمال می‌رساند)

چسی مالیات داره-به کسی می گویند که قمپز در می کند

دک و دهن-دک و پوز

دار و ندار-کل دارایی-تمام هستی

چشمداشت-توقع-انتظار

 

زدن به چاک-در رفتن-جیم شدن

جُنگ-کتابی که نوشته های گوناگون از نویسندگان گوناگون در آن باشد

دزدیدن قد-خود را برای دیده نشدن خم کردن

از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن-ظاهرن به حرفی گوش دادن ولی به آن عمل نکردن
برو برو-اوج خوش بیاری و کامکاری

تحصیل کرده-درس خوانده

چندر غاز-پول بسیار کم

از چپ و راست(از همه سو، از همه جا)
جزغاله-سوخته-زغال شده

بار گردن کسی گذاشتن-کاری را به زور و اصرار به عهده ی کسی گذاشتن

تره بار-میوه ها و سبزی ها

به قدر پشت خاک انداز-بسیار کوچک و محقر

چروکیدن-چین دار شدن

خدا نگهدار-خدا حافظ

 

خشتک کسی را سر او کشیدن-نگا. خشتک کسی را پاره کردن
جزاندن-آزار و اذیت کردن

 

چشم و دل سیر-کسی که به مال و منال دنیا بی اعتنا است

دلگرم-علاقه مند-مشتاق

آکله فرنگی-سیفلیس

حمامک مورچه داره-کنایه از تردید و دو دلی

رب و رسول را یاد کردن-به حد مرگ رسیدن

دلادل-پُر-نهایت بزرگی-شکم زن آبستن

راه بندان-حالت بسته بودن راه-قطع رفت و آمد

آب بستن در چیزی-آبکی و رقیق کردن

چشم و دل دویدن-چشم چرانی کردن-هوس رانی کردن
خالی بستن-چاخان کردن-بلوف زدن

دستگیره-وسیله ی باز و بسته کردن در و پنجره-کهنه ای در آشپزخانه برای برداشتن دیگ از روی اجاق

دست شما درد نکند-از شما سپاس گزارم

زه کشیدن-سخت شدن زخم-کشیدن عضله ها

دست نشانده-زیر دست-مطیع-فرمان بردار

از بیخ(یکسره، به‌کلی، کاملن)

رکاب کش-به تاخت-با سرعت

در کشتی نشستن و با ناخدا جنگیدن-ناسپاسی کردن

خوش خدمتی-خودشیرینی-چاپلوسی

چاه ویل-جایی که اگر کسی یا چیزی برود دیگر بر نگردد
دَلِگی-هیزی-چشم چرانی

 

تک و تا-جنب و جوش
آب نمک زدن-با شیرین زبانی گفتن

خشکه نان-نانی که بیش از اندازه در تنور مانده و خشک شده است
بالا آوردن-استفراغ کردن

زدن به آن راه-خود را به ناآگاهی زدن

خشخاشی-نان خشخاش زده

تخته کردن-تعطیل کردن-بستن-از رونق و اعتبار انداختن

بالا آمدن گندکاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

حرف های صد تا یک قاز-حرف های بی ارزش و بی معنی

پشم و پیله-ریش
پی نخود سیاه فرستادن کسی-کسی را از سر خود باز کردن

آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن

آواز خر در چمن(آواز ناخوش و گوش‌خراش)

بی شیله پیله-بدون حقه بازی-صاف و ساده

 
جد و آباد-آبا و اجداد-پدر و پدر بزرگان
ارنعوت-آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف

جیم الف جا-آدم ریزه میزه

الفرار(گریز، بگریز !)

 

دون پاشیدن-دانه دادن به پرندگان-در باغ سبز نشان دادن-وعده دادن

پُکیدن-ترکیدن

پا گرد-محل چرخیدن پله ها

زیر در رو-گریزان-گریز پا-شانه خالی کن

از دیوار مردم بالا رفتن-دزدی کردن
پیر هافهافو-سخت پیر-پبری که دندان هایش ریخته است
برق از کسی پریدن-سخت ترسیدن-جا خوردن

آفتاب چریدن(بی‌کار بودن، چیزی برای خوردن نداشتن)

آتش به گور کسی باریدن(پس از مرگ دچار عذاب شدن)

چنگول چنگولی-مجعد-حلقه حلقه-پر چین و شکن

پادرازی-نوعی شیرینی به اندازه ی کف پا
این در و آن در زدن-برای انجام کاری کوشش بسیار کردن

خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

خاکی-فروتن و متواضع

چَپَل-چَپَل کسی که خود را به چیزهای ناشایست آلوده کند-نکبتی

درزن-دوجین-دوازده تا از چیزی

به هدر دادن-تلف کردن-تباه کردن-از دست دادن

چشم از کاسه درآمده-چشم وزقلمبیده-چشم بیرون زدن
استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن-کار را به نااهل سپردن

خاص و خرجی-ممتاز و معمولی
آهوی مانده گرفتن(بی‌انصافی کردن، عاجزکشی کردن)

 

رفیق بازی-زیاده روی در دوستی کردن

بیرونی-مقابل درونی-جایی از خانه که مردان و خدمتگزاران مرد می نشینند

جیب کسی سوراخ بودن-ولخرج بودن-غالبن پولی در جیب نداشتن

 

دل دل زدن-نفس نفس زدن-تپیدن شدید قلب

پُخت-هر نوبت از پختن

آب حیات(عشق و محبت، دهان معشوق)

به هم خوردن حال-استفراغ کردن-بالا آوردن

بَر و بیابان-دشت و صحرا

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود
آفتابی شدن-پیدا و آشکار شدن-بیرون زدن آب قنات

خوشاب-میوه ی پخته در آب و شکر-کمپوت

جامهر گذاشتن-مهری که به نشانه ی مشغول بودن در جایی بگذارند
آهوی خاور-آفتاب

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)

 

در به دری-بی خانمانی-آوارگی

روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن

آتش به گور کسی باریدن(پس از مرگ دچار عذاب شدن)

چه صیغه ای است ؟-چه معنی داد ؟

از جا پریدن-یکه خوردن-عصبی شدن

چاپچی-دروغ گو-لاف زن

دبش-گس-دارای مزه ی ترش و گزنده

تره بار-میوه ها و سبزی ها

زوراب زدن-برای استفراغ زور زدن ولی چیزی بالا نیاوردن
الحق و الانصاف-انصافن-حقن

بی چیز-تهی دست-فقیر

جیره خوار-کسی که از جایی یا کسی جیره و مزد دریافت می کند-مامور
بادبادک-مرغ کاغذی-اسباب بازی کودکان که به هوا می کنند

بالا خانه-اتاقی که بر روی آخرین طبقه ساخته می شود

چاقوکشی-عربده کشی و حمله با چاقو

دم بازی-چاپلوسی-تملق

تیپا زدن-با نوک پا ضربه زدن

آب رفتن زیر پوست کسی(پس از لاغری کمی فربه شدن)
چپ بودن-چپ دست بودن-لوچ بودن-مخالف یودن
دَدَر-بیرون-کوچه

دست فروشی-شغل دست فروش
دل دادن-دقت کردن-توجه کردن-عاشق شدن

چله نشستن-بیرون نیامدن از خانه-خانه نشین شدن

زین کردن گربه ی کسی-کسی را به زحمت انداختن-کسی را گرفتار دردسر و ناراحتی کردن

دهان کسی آستر داشتن-قدرت خوردن خوردنی های بسیار داغ و تند را داشتن
از خود بودن-خودی بودن-محرم بودن
بی نور-بی عرضه-بی مصرف-کسی که به دوستان کمکی نکند

اُتُل-شکم-اتوموبیل
رکاب کش-به تاخت-با سرعت
پاردم ساییده-کهنه کار-ناقلا

جزاندن-آزار و اذیت کردن

تلیت-نان خیسانده در غذای آبکی

در خود را گذاشتن-سکوت کردن-خفه شدن